Filmlerinde özel yetenekleri ve sihirleriyle yapamadığı hiçbir şey
kalmayan Harry Potter'ın (Daniel Radcliffe) yakalandığı 'Dispraksi'
hastalığı hakkında uzmanların görüşü.
Dünyanın en çok kazanan genç aktörlerinden Daniel Radcliffe dispraksi
hastası olduğunu tüm dünya hayretle karşıladı. Harry Potter’ın ünlü
yıldızı Radcliffe, yazı yazamıyor, normal bir insanın yapabileceği
hareketleri yapamıyor, hatta ayakkabılarını bile bağlayamıyor.
Radcliffe’in menajeri 19 yaşındaki oyuncunun çok zor günler geçirdiğini
söylüyor.
ntvmsnb. com bu konuyu araştırmış, uzmanlara sormuş.
İşte hazırladıkları dosya: Dispraksi genetik faktörlere bağlı olarak
ortaya çıkan bir çeşit hareket bozukluğu. Tedavisi yok. Uzmanlar
hastalığa “bir çeşit sakarlık” diyor ve hastaya yapılacak en büyük
iyiliğin hayatını kolaylaştırmak olduğunu söylüyor.
DİSPRAKSİ HASARLA ORTAYA ÇIKAR
(Çocuk Nöroloji Uzmanı Sinan Çomu)
“Bazı
hastalıklarda, mesela felç geçiren çocuklarda, beyin kanaması veya
beyin ameliyatı geçirenlerde beynin hasar görmesine bağlı olarak
dispraksi şikayeti ortaya çıkar. Dispraksiyi beyin hasarıyla ilişkili
bir hastalık, hatta ‘şikayet’ diye tanımlamak daha doğrudur.
Tabii
mutlaka genetik bir kökeni de olabilir ama çok sık karşılaşılan bir
tablo değildir. Bu rahatsızlığa kabaca ‘sakarlık’ demek gerekir. Çünkü
sakarlık hareketleri koordine edememek sonucunda meydana gelir.
Disleksinin
bir türü olduğunu söylemek çok doğru değil çünkü disleksi beynin okuma
ile ilgili sakarlığıdır. Dispraksi ise hareketle ilgili birşeydir. Bir
nörolog olarak ben ikisini benzeştirme yoluna gitmem.
Disleksinin
doğumsal olarak çıkıp sonradan gelişmesi daha sık olarak karşımıza
çıkar. Ama disleksi de beyin hasarları sonrası bir şikayet olarak
karşımıza çıkabilir. Genetik olarak disleksinin doğum ile ortaya
çıkması, nörologların karşılaşabileceği bir durumdur. Fakat disprakside
öyle bir tanıya varmadım. Sık karşılaştığımız durum, dispraksinin beyin
hasarı sonrasında orataya çıkışıdır.
Beynin hasar görmesi
sonucu bu şikayete sahip olan kişilerle karşılaştığımız için, ergen
yaşta veya çocuk yaşta başlar diye birşey diyemem. Hasar ne zaman
meydana geldiyse onun sonrasında olabilir bu şikayet. Doğumdan itibaren
veya çocukluğundan itibaren sakar diye bilinen çocuklar vardır, onları
tabi bu gruba sokmak mümkün. Sıklığıyla ilgili ise senede bir ya da iki
kez karşımıza çıktığını söyleyebilirim.
Nörolojide bunu bir
hastalık olarak değil şikayet olarak sınıflandırabiliyoruz, altta yatan
hastalığın bir dışavurumu olarak nitelendiriyoruz. Bünyesel olarak,
doğumsal olarak sakar olarak adlandırılabilecek kişiler hep vardır ama
böyle bir hastalık boyutunda bir rahatsızlık çekmediklerinden o şekilde
adlandırma yoluna gitmiyoruz.”
GENETİK BİR HASTALIK
(Uzman Psikolog Alanur Özalp)
“Dispraksi
hareket planlama bozukluğudur. Hareketle ilgili sorunların ön plana
çıktığı bir hastalıktır. Disleksi ise bir öğrenme güçlüğüdür, bu
anlamda dispraksi, disleksinin bir türüdür denebilir.
Hastalığın
en bilinen semptomu yazı yazmayla ilgilidir; çirkin yazma veya
yazdıklarının okunamaması hatta kendinin bile okuyamaması gibi... Bunun
dışında denge sağlamakta zorlanma ve dans ederken figürleri doğru
yapmakta zorlanma görülebilir. Bu hastalar dikkatlarinin daha çabuk
dağılması nedeniyle bazı sıkıntılar yaşarlar.
O nedenle her iki
hastalığa sahip kişilerin yaşadıkları çevrede bir takım avantajlara
sahip olmaları gerekir. Örneğin sınava girecek öğrenciye ekstra 15-30
dakika süre tanınmalıdır.
Doğuştan gelen bir hastalıktır, genetik
olarak geçer. Hasta, ‘Sonradan hasta oldum veya tedavi oldum,
iyileştim’ diyemez. Hastalık devam eder, kişi veya yakınları bu
hastalıkla ilgili gerekli önlemleri alır ve ona göre davranır.
Hasta
ne gibi sorunlarla karşılaşır? Mesela, yürümekte zorlanmaz ama
dengesini kurmakta zorlanabilir. Belli hareketleri yapmakta, yazı
yazmakta, algılamada zorluk yaşar. Ya da arabasını geri geri park
ederken normal bir kişi bir kere arkasındaki bir objeye çarparsa, bu
hasta üç kere aynı hatayı yapabilir.
Çok küçük yaştan itibaren
çocukların bu hastalığa sahip oldukları fark edilebilir, çünkü ellerini
kullanmakta zorluk çekerler. Alan ve uzay algısında zorluk yaşarlar.
Cinsel yaşamlarında sorun yaşamazlar ama partnerleriyle buluşacakları
yeri karıştırabilirler.